مدل های کوچینگ به ما کمک میکنند تا درک بهتری از روند کوچینگ از دیدگاه یک سیستم داشته باشیم. بیشتر افرادی که تجربیات حرفه ای مانند مدیریت داشته اند اهمیت این موضوع را بهتر درک میکنند که داشتن ساختار کمک میکند تا به طور همزمان، هم انعطاف پذیری داشته باشیم و هم چهارچوبی مشخص برای پروژه ای که در دست اجرا داریم.
وقتی از یک مدل کوچینگ استفاده میکنید این مدل به شما کمک میکند تا روند گفتگویی که مدیریت آن را بر عهده دارید، انعطاف پذیر شده و همچنین دارای ساختار مشخصی باشد که محتوای گفتگوی کوچینگ را با جزئیات برای شما شفاف و قابل نظارت میکند.
وقتی در مورد استفاده از مدل های کوچینگ صحبت میکنیم منظور چهارچوبی اجباری، تحمیلی و سفت و سخت نیست که بر اساس دستورکوچ پیش رود. بلکه با استفاده از مدل کوچینگ ما میخواهیم به یاد داشته باشیم که روند کوچینگ به چه صورت باید پیش رود.
به جرأت میتوان گفت معروف ترین و رایج ترین مدل گفتگوی کوچینگی، مدل رشد گرو (GROW Model) است که برای اولین بار در کتاب پرفروش "کوچینگ عملکرد" نوشته جان ویتمور در سال 1992 ارایه شد.
به مرور مدل های کاربردی دیگری هم توسط سایر صاحب نظران حرفه کوچینگ ارائه شد. از جمله مدل کلیر(CLEAR Model) ، مدل اسکار( ، مدل فوئل (FUEL Model) ، مدل استپا (STEPPA Model) ، مدل اوراکل (Oracel Model) و مدل آدکار (ADKAR Model) که همگی کمک شایانی به برگزاری جلسات کوچینگ برای کوچ های حرفه ای داشته است.
در این مقاله مجالی بر معرفی مفصل این مدل ها نیست، خوشبختانه منابع معتبری برای تشریح مدل های مذکور وجود دارد.
مدل کاریزما حاصل سالها مطالعه و کسب تجربیات اینجانب سعید رحیمی ، در زمینه برگزاری جلسات کوچینگ فردی و سازمانی است و جهت اعتباربخشی این مدل مفهومی، از نظر برخی خبرگان حوزه کوچینگ استفاده شده است. شاید مهمترین مزیت مدل کاریزما نسبت به سایر مدلهای متداول در کوچینگ، توجه به جزئیات بیشتر در ساختار جلسه است. واژه کاریزما در لغت به معنی فرهمندی است، کاریزما را هنر جذاب بودن (دارا بودن صفتهای ویژه، ممتاز و منحصر بفرد) نامیده اند.
مدل کاریزما از کنار هم قرار گرفتن ابتدای هشت واژه لاتین به شرح زیر شکل گرفته است.
یک راه مناسب برای تجسم مدل کاریزما این است که در نظر بگیرید یک سفر را چطور برنامه‌ریزی میکنید.
در ابتدا، همسفر خود را انتخاب کرده و با هم بر سر جزئیات مشارکت در سفر، نقش ها و مسئولیت ها توافق می کنید (C)، سپس تصمیم می‌گیرید کجا بروید (H) و مشخص میکنید که در حال حاضر کجا هستید (A) در ادامه منابع، امکانات، تجهیزات و نقاط قوت خود را برشمرده و بسیج میکنید (R) سپس موانع سد راه و هر چیزی که ممکن است در روند رسیدن به مقصد، برای شما مشکلی ایجاد کند را شناسایی کرده (I) و به آگاهی، شناخت و دید خوبی از خود و مسیر خواهید رسید (S) سپس مسیرهای مختلف به مقصد را با توجه به آگاهی های مراحل قبلی بررسی میکنید (M) در قدم آخر، مطمئن می‌شوید که به این سفر متعهد هستید و برای رویارویی با موانعی که ممکن است سر راهتان قرار بگیرند آماده‌اید، اقدام به سفر میکنید و در بازه های زمانی و مکانی مختلف، عملکرد و مسیر خود را مورد سنجش و ارزیابی قرار میدهید(A) .
اکنون بصورت خلاصه به معرفی مراحل و گام های هشت گانه مدل کاریزما می پردازیم.
مرحله اول مدل کاریزما به توافق و عقد قرارداد همکاری فی مابین کوچ و مراجع اختصاص دارد. در این مرحله با انجام فعالیت هایی که در ذیل به آن اشاره میشود، امکان همکاری طرفین بررسی میشود و در صورت توافق و بر پایه اصول اخلاقی و صلاحیت های حرفه ای حاکم بر کوچینگ، قراردادی بین یکدیگر امضا خواهد شد.
شفافسازی و تثبیت اهداف مراجع، در ابتدای جلسه کوچینگ امری ضروری است. با تعیین هدف میتوان اطمینان حاصل کرد که جلسه کوچینگ، به جای یك گپ دوستانه بیهدف، یك گفتگوی معنادار است. در این مرحله، خواسته اصلی و آنچه که کوچی میخواهد از طریق جلسه کوچینگ به آن برسد، مشخص میشود و هم کوچ و هم مراجع دقیقأ متوجه میشوند که به دنبال چه نتایجی هستند.
پس از تعیین هدف، باید جایگاه فعلی و مسیر پیش روی دستیابی به هدف مورد نظر مشخص شود. برای درک نقشه ی ذهنی مراجع به فکر و رفتار حال او تمرکز میکنیم، یعنی جایی که انتخاب ها تحت کنترل او انجام میشوند.
اینکه مراجع با توجه به هدفی که دارد، جایگاه فعلی اش کجاست؟ تاکنون چه موفقیت هایی در جهت دستیابی به هدف خود داشته است؟
در این مرحله کوچ به بررسی منابع مراجع می پردازد. منظور از منابع تمام پتانسیل ها، توانمندی ها، استعدادها، نقاط قوت، امکانات، ارتباطات، اتصالات و داشته های ارزشمند مراجع است.
آن چیزی که باعث میشود تمام پتانسیل ما تبدیل به عملکرد نشود، موانع سد راه، باورهای محدودکننده و مداخلاتی است که اغلب بصورت موانع ذهنی و درونی در افراد وجود دارد.
آگاهی درونی نقطه شروعی برای توسعه فردی و تغییرات مثبت است. افراد با داشتن آگاهی درونی می‌توانند باعث بهبود روابط خود با دیگران، ارتقاء اعتماد به نفس و ارتقاء کیفیت زندگی خود شوند.
کوچ حرفه ای، با استفاده از ابزارها و تکنیک‌هایی مانند پرسش‌گری قدرتمند، سکوت، استعاره یا قیاس، بینش و یادگیری مراجع را تسهیل کرده و سبب برانگیختن آگاهی در مراجع میشود.
این مرحله از مدل گفتگوی کوچینگی کاریزما مرحله تعیین گزینه های پیش رو و راه کارهاست. (ایده پردازی)
بعد از رسیدن مراجع به آگاهی به بررسی راه کارهای موجود، بررسی تکمیلی و حل موانع و بررسی راه کارهای موجود امتحان شده میرویم. در واقع در این مرحله به سراغ شناسایی راه کارهایی برای حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب میرویم.
این مرحله که مرحله پایانی مدل کاریزما است، بر اساس راه کارهای انتخاب شده مرحله قبلی، ليست اقدامات مراجع تا جلسه آینده و شاخص های ارزیابی عملکرد مراجع تهیه شده و تعهد انجام اقدامات بررسی میشود.
در پایان دعوت میشود از خوانندگان محترم جهت دریافت جزئیات بیشتر از این مدل کاربردی و همچنین مشاهده یک سناریو گفتگوی کوچینگی بر اساس مدل کاریزما، کتاب کوچینگ در عمل راهنمای کاربردی برگزاری جلسات کوچینگ اثربخش بر اساس مدل کاریزما، تالیف سعید رحیمی، چاپ اول، بهار 1403، انتشارات آدینه را مطالعه نمایند.
منبع: بر گرفته از کتاب کوچینگ در عمل نوشته سعید رحیمی
